Suudi Arabistan’da WhatsApp yerine ne kullanılır? (Bilimsel bir merakla, sade bir anlatım)
Şunu fark ettiniz mi: Bazı ülkelerde aynı iletişim ihtiyacı, farklı uygulamalarla karşılanıyor. Ben de bu yazıda, “Suudi Arabistan’da WhatsApp yerine en çok ne kullanılıyor?” sorusuna bilimsel bir merakla yaklaşıp, sayılara ve davranış biliminden kavramlara yaslanarak anlatmak istiyorum. Ama dilimiz hep sade ve gündelik kalsın; çünkü teknoloji, anlaşılınca işe yarar.
Önce tablo: Suudi Arabistan’da dijital davranış nasıldır?
İletişim araçlarını anlamanın en iyi yolu, kullanım bağlamına bakmaktır. Suudi Arabistan’da internet yaygınlığı %99 düzeyinde; sosyal medya penetrasyonu da %94’ü aşıyor. Bu, pratikte “hemen herkes çevrimiçi” demek. Mobil hızlar da oldukça yüksek (medyan mobil hız 100 Mbps’in üstünde), yani görüntülü/sesli iletişim için teknik eşik düşük. Bu başlık, neden farklı uygulamaların birlikte benimsendiğini açıklayan zeminimiz olacak. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
Platform tercihleri: Sadece “bir uygulama” yok
“Yerine ne kullanılır?” sorusu, tek bir alternatifi çağrıştırsa da sahada durum tipiktir: çoklu-platform kullanımı. 2024 ve 2025’e dair derlenen istatistikler, Suudi Arabistan’da WhatsApp’ın güçlü varlığını, ama aynı zamanda Snapchat ve Telegram gibi uygulamaların da geniş kitlelerce tercih edildiğini gösteriyor. Örneğin Snap’in reklam erişim verilerine dayalı hesaplamalarda Snapchat’in ülkede 22–23 milyon civarı kullanıcıya ulaştığı görülüyor; Suudi Arabistan, Snapchat kullanıcı sayısında dünyada üst sıralarda. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Bağımsız pazar özetlerinde ise WhatsApp’ın aylık kullanımı en yüksek platform olarak listelendiğini; Telegram’ın da %60’lar düzeyinde düzenli kullanıcı oranlarına sahip olduğunu görüyoruz. Bu tablo, “WhatsApp’ın alternatifi” dendiğinde neden çoğu kişinin Telegram’ı telaffuz ettiğini açıklıyor. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
Davranış bilimi açısından: Neden bu uygulamalar?
Ağ etkileri ve çevre baskısı (network effects)
Mesajlaşma, ağ etkilerinin en güçlü olduğu kategorilerden biridir: Aileniz, iş arkadaşlarınız, sınıf grubunuz neredeyse siz de oradasınızdır. Suudi Arabistan’da aile/arkadaş çevrelerinin hatırı sayılır kısmı WhatsApp ve Snapchat’te konumlandığı için bu iki platform “varsayılan” haline gelir. Snapchat’in ülkedeki kültürel karşılığı (daha genç, anlık, görsel ve yerel içerik normları) de bu ağı besler. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
İhtiyaca göre araç seçimi (affordances)
İletişim “tek boyutlu” değildir: anlık yazışma, kalabalık duyuru, büyük grup yönetimi, sesli/görüntülü arama, kurumsal toplantı… Her ihtiyacın “uygulama-uyumlu” bir karşılığı olur. Suudi kullanıcılar da pratikte şöyle ayrıştırıyor:
- Günlük yazışma: WhatsApp, Snapchat Chat, iMessage.
- Kalabalık topluluklar ve yayın kanalları: Telegram (kanallar, bot ekosistemi).
- Kurumsal/okul: Microsoft Teams, Google Meet, Zoom.
- Görsel ağırlıklı sosyal sohbet: Snapchat (anlık kamera kültürü). :contentReference[oaicite:4]{index=4}
“WhatsApp aramaları çalışıyor mu?” gerçeği ve pratik sonuç
Mesajlaşma özellikleri sorun değil; ancak WhatsApp sesli/görüntülü arama tarafı, son yıllarda gel-git haberleriyle gündeme geldi. 2017’de VoIP hizmetlerine yönelik kısıtların gevşetildiğine dair resmi açıklamalar olsa da sonraki yıllarda pratikte arama özelliğinin zaman zaman kısıtlandığı, 2024–2025’te ise “aktif oldu / yine kapandı mı?” tartışmalarının sürdüğü görüldü. 2025’in başında bazı kullanıcılar WhatsApp aramalarının çalıştığını bildirdi; ancak düzenleyiciden kalıcı bir değişikliğe dair net bir duyuru gelmediği de haberleştirildi. Bu belirsizlik, kullanıcıların arama için FaceTime, Google Meet, Zoom gibi alternatiflere yönelmesine yol açıyor. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
VoIP için “yerine ne kullanılıyor?”
Arama tarafında pratik yanıt, ekosisteme göre seçimdir: iPhone kullananlar sıkça FaceTime’a, iş/okul kullanıcıları Google Meet/Zoom/Teams’e geçer. Bölgedeki göçmen toplulukların bir kısmı, dönem dönem BOTIM/IMO gibi uygulamaları da kullanmıştır; fakat Suudi Arabistan özelinde eğilim, kurumsal toplantı araçlarına ve Apple/Google’ın yerleşik çözümlerine kayma yönündedir. Bu yönelim, yüksek mobil hız ve geniş cihaz ekosisteminin doğal sonucudur. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
“WhatsApp yerine” en gerçekçi yanıt: Görev bazlı çoklu kullanım
Bilimsel çerçevede, “yerine tek bir uygulama” aramak çoğu zaman yanlış sorudur. Suudi Arabistan’da kullanıcılar göreve göre uygulama seçer:
1) Günlük kişisel iletişim
WhatsApp (mesaj), Snapchat Chat ve iMessage. Snapchat’in ülkedeki güçlü kültürel konumu (özellikle gençlerde) buradaki belirleyicidir. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
2) Büyük gruplar, kanallar ve dosya paylaşımı
Telegram. Büyük grupları yönetme, yayın kanalı açma ve botlarla otomasyon gibi yetenekler, Telegram’ı “WhatsApp yerine” tercih edilir kılar. 2024 verilerinde düzenli kullanım oranı yüksek görünür. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
3) Sesli/görüntülü aramalar
FaceTime (iOS ekosistemi), Google Meet/Zoom/Teams (iş/okul). WhatsApp aramalarının statüsüne dair dönemsel belirsizlik, bu uygulamaları güvenli liman yapar. :contentReference[oaicite:9]{index=9}
Biraz da strateji: Siz hangisini kullanmalısınız?
Kendi çevrenizi düşünün: Aile grubu WhatsApp’ta mı? Arkadaşlarınızın çoğu Snapchat kullanıyor mu? İş yeriniz Google Workspace mi kullanıyor? Ağınızı ölçerek başlayın. Sonra ihtiyaç bazında bir “araç seti” oluşturun:
- Mesajlaşma için: WhatsApp + (arkadaş çevresine göre) Snapchat/Telegram.
- Arama/toplantı için: FaceTime (iOS) + Google Meet/Zoom/Teams.
- Topluluk/duyuru için: Telegram kanalları.
Tartışmayı açan sorular
- Günlük iletişiminizde Snapchat’i, WhatsApp’a göre hangi durumlarda daha “doğal” buluyorsunuz?
- Telegram’daki kanal/bot özellikleri, büyük WhatsApp gruplarına göre size ne kazandırdı?
- Arama için FaceTime/Meet/Zoom arasında sizin için belirleyici olan nedir: kalite mi, erişilebilirlik mi, gizlilik mi?
Son söz
“Suudi Arabistan’da WhatsApp yerine ne kullanılır?”ın kısa cevabı: Telegram (gruplar/kanallar), Snapchat (gündelik ve görsel sohbet), FaceTime/Meet/Zoom (aramalar). Uzun cevabı ise şudur: Yerine değil, yanı sıra… Çünkü güçlü ağ etkileri ve farklı iletişim görevleri, ülke genelinde çoklu-platform kullanımını rasyonel kılıyor. Resmi duyurular gelmediği sürece aramalarda belirsizlikler yaşanabilir; fakat mesajlaşma tarafında seçenekleriniz fazlasıyla zengin.
Kaynaklar (seçki): 2024 KSA dijital/bağlantı istatistikleri ve platform erişimleri; Snapchat ve platform kullanım verileri; WhatsApp arama statüsüne ilişkin 2017–2025 haber akışı ve düzenleyici beyan özetleri. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
::contentReference[oaicite:11]{index=11}